Wat kost het?

Veranderingen in de begroting

Opmerking: min-bedragen betekenen verhoging van het budget (financieel nadeel); plus-bedragen betekenen verlaging van het budget (financieel voordeel).

Toelichting
Jeugd

• Geprognosticeerde groei
  Voor de hoogte van het knelpunt Jeugd zijn meerdere scenario's besproken. De hoogte van het knelpunt is nu vastgesteld op basis van het scenario: "Bestaande afspraken zijn uitgangspunt". Concreet betekent dit dat we het knelpunt vaststellen op het bedrag dat onderbouwd wordt door de geprognosticeerde groei.
  
• Aanvullende maatregel Rutte IV niet in 2025

Er zijn nog wel taakstellingen aanwezig die drukken op het budget van jeugdzorg (Hervormingsagenda en Rutte IV). De taakstelling van Rutte IV is door het huidige kabinet geschrapt. Alleen voor 2025 is dit ook al financieel verwerkt in de meicirculaire gemeentefonds 2024. Voor de taakstelling van de Hervormingsagenda wachten we de beoordeling van de deskundigencommissie in 2025 af.

Aanbestedingen jeugd, Wmo, beschermd wonen

• Jeugd: effect tariefstijging

Doordat de CAO lonen fors zijn gestegen in diverse (zorg- en welzijns)sectoren zijn fors hogere tarieven onontkoombaar. Los van de huidige aanbestedingen moeten we conform de AMvB ook reële tarieven hanteren waardoor een kostenstijging dus grotendeels onvermijdelijk is. De huidige inschatting is dat de tariefstijging tussen de 5 en 10% zal zijn. We houden rekening met 10% in totaal, zijnde € 6.500.000. Hiervan zien we 7,5% als knelpunt (€ 4.875.000) en 2,5% als risico (€ 1.625.000).

• Jeugd: effect kleinschaligheid

Boven op de € 4.875.000 moeten we nog eens € 2.500.000 opnemen vanwege de verplichting vanuit de Hervormingsagenda om kleinschaligere zorg te bieden. Het totale knelpunt voor de hogere tarieven jeugd bedraagt € 7.375.000.

• Minder overschot op regiobegroting beschermd wonen/maatschappelijke opvang (BW/MO)

Vanaf 2025 delen we met de regiogemeenten Gelderland-zuid de regionale kosten en inkomsten voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Nijmegen heeft 44,5% van het aandeel van de kosten en inkomsten voor BW/MO. Tot en met 2023 behield de gemeente Nijmegen het overschot op de regiobegroting BW/MO 100% en in 2024 voor 50% aangevuld met haar eigen aandeel van 44,5% van de andere 50%. We verwachten dat de regiobegroting BW/MO 2025 een overschot (van 2,6 miljoen) heeft maar lager is dan eerder verwacht en ook is opgenomen in de stadsbegroting. Dit heeft te maken met hogere kosten voor inkoop Beschermd Wonen (vanwege hogere tarieven en een groeiend aantal cliënten) en hogere kosten voor Maatschappelijke opvang door een stijgend aantal cliënten. Hiertegenover ontstaat ook een besparing door het delen van de kosten van tijdelijk verblijf 18+ met de regiogemeenten. Tot slot ontstaat aan de MO-zijde een besparing door het gereedkomen van De Hulsen. Hierdoor hoeft IrisZorg geen tijdelijke locaties meer te gebruiken. Dit levert – vanaf medio 2025 – een regionale besparing op. Bij elkaar levert dit een structureel knelpunt van € 776.000 op.

• WMO (ambulant)

Er moeten voor 2025 nieuwe contracten worden gesloten voor diverse onderdelen van de Wmo. Hiervoor lopen nu aanbestedingstrajecten. Doordat CAO lonen fors zijn gestegen in diverse (zorg- en welzijns)sectoren zijn fors hogere tarieven onontkoombaar. Los van de huidige aanbestedingen moeten we conform de AMvB ook reële tarieven hanteren waardoor een kostenstijging is dus grotendeels onvermijdelijk is. De huidige inschatting is dat de tarieven met 7% stijgen (exclusief indexering), dat leidt tot een uitzetting van € 732.000.

Afloop voordeel beschermd wonen
Vanwege de verwachte invoering van het objectieve verdeelmodel binnen Beschermd Wonen zullen de regionale middelen die wij ontvangen jaarlijks met ongeveer € 1 miljoen euro afnemen. Dit betekent een vermindering van het voordeel op Beschermd Wonen. Het aandeel van de gemeente Nijmegen hierin bedraagt € 400.000 euro. Deze afname was aanvankelijk meerjarig tot 2027 opgenomen in de stadsbegroting, maar zal nu worden doorgevoerd voor 2028.

Bestedingsruimte (plafond) Jeugd
We zetten de gehanteerde werkwijze rondom bestedingsruimtes voor begeleidingsaanbieders in 2025 voort en verbinden hieraan met ingang van 2025 een bezuinigingstaakstelling van € 6 miljoen structureel.

Bestedingsruimte (plafond) Wmo
We introduceren een werkwijze met bestedingsruimtes voor 2025. Hieraan verbinden we met ingang van 2025 een bezuinigingstaakstelling van € 1,2 miljoen structureel.
Voor ambulante begeleiding Wmo geldt dat Buurtteams Volwassen een goede start maakten in 2022. Door de goede start van Buurtteams Volwassenen is het aantal verwijzingen naar ambulante begeleiding sterk afgenomen. In Q1 van 2023 was het aantal verwijzingen met 24 procent gedaald ten opzichte van 2022 en in 2024 is er daling van 28% gerealiseerd ten opzichte van 2023. Vanaf 2023 is voor Ambulante begeleiding Wmo gewerkt met zogenaamde zachte budgetplafonds voor aanbieders waardoor er kennis en ervaring is met lessen uit de ambulante jeugdhulp. Het terugdringen van het aantal verwijzingen was mogelijk omdat geïnvesteerd is in een goede samenwerking en vertrouwen tussen de Buurtteams Volwassenen en de aanbieders van geïndiceerde begeleiding Wmo. De uitdaging zal met name zitten in het werken met harde bestedingsruimtes zonder het opgebouwde vertrouwen te verliezen.

Sociale basis
De raad gaf eind 2021 met “Samen werken, samen sterk” de opdracht om samen met de stad de bestaande sociale basis van inwoners van Nijmegen te versterken. Dit realiseren we door gezamenlijke inzet van de samenwerkende partijen in de sociale basis beter te richten op daar waar deze versterking het meest nodig is. Met stadsdeelprogrammeren werken we aan de gewenste focus en gezamenlijke impact om de beweging ‘van individueel naar collectief’ in gang te zetten. Daarnaast gaan we met gezamenlijke aanpakken in de stadsdelen Noord (jeugd), Lindenholt (volwassenen) en Dukenburg/Zwanenveld (samenhang fysiek – sociaal) laten zien hoe, door het anders organiseren van de gezamenlijke inzet, we ruimte creëren in de sociale basis voor collectieve oplossingen.
Bij de opdracht van de raad om de sociale basis van inwoners van Nijmegen te versterken, hoort ook dat we kritisch kijken naar wat misschien niet meer hoeft of waar het minder kan, om zo de gewenste transformatie op gang te kunnen brengen. Dit betekent dat we bezuinigingen voorstellen op de volgende onderdelen van de sociale basis: basisinfrastructuur welzijn; basisinfrastructuur gezondheid; ontmoetvoorzieningen; mantelzorgcompliment; inclusie; jeugdwelzijnswerk. Voorstellen die merendeel ingaan per 2026 en die we in 2025 samen met de partners in de stad nader zullen invullen, zodanig dat de gewenste transformatie en versterking mogelijk wordt en de nadelige effecten voor de stad zo klein mogelijk blijven. De bezuinigingen zullen echter directe gevolgen hebben voor de inwoners en organisaties in onze stad en onze wijken.

• Bezuiniging basisinfrastructuur sociale basis - welzijn

De organisaties binnen de basisinfrastructuur sociale basis zijn onze partners in de wijk en bieden ondersteuning aan inwoners waar dit nodig is. Het bereik van deze organisaties is groot, mede door de inzet van vrijwilligers. Door deze ombuiging moeten er keuzes gemaakt worden in welk aanbod in de sociale basis  we kunnen ondersteunen. Het is een bezuiniging op collectieve interventies, die preventief werken voor het beroep op individuele ondersteuning of zorg. Deze bezuiniging heeft een negatief effect op onze netwerken in de wijk. Daarnaast is de ervaring dat ook een deel van de vrijwillige inzet hierdoor verloren gaat. In verband met behoorlijk bestuur kan deze maatregel pas per 2026 geëffectueerd worden.

• Bezuiniging basisinfrastructuur sociale basis – gezondheid

We zetten op dit moment, aanvullend op de minimale basisinfrastructuur in de 9 stadsdelen, facultatieve middelen in per stadsdeel voor collectieve gezondheidsbevordering & -bescherming, versterken van het preventienetwerk en het aanpakken van complexe volksgezondheidsproblemen/gezondheidsverschillen per stadsdeel. Met deze maatregel bezuinigen we 50% op deze facultatieve middelen per stadsdeel. Het gaat om de inzet van de gezondheidsmakelaars van de GGD in acht van de negen stadsdelen. In stadsdeel Dukenburg wordt niet bezuinigd, omdat uit de analyse van de stadsdelen blijkt dat Dukenburg het slechtst scoort als het gaat om ervaren gezondheid, gezondheidsvaardigheden, gezond gewicht en risico op angst/depressie.
Afbouw van deze inzet zorgt ervoor dat er een groter beroep gedaan moet worden op andere organisaties (welzijn/sport/vrijwilligers/eerstelijnszorg) in de wijken/stadsdelen om gezondheid op te pakken. We bouwen de huidige preventie infrastructuur van collectieve interventies hiermee af. In verband met behoorlijk bestuur kan deze maatregel pas per 2026 geëffectueerd worden.

• Bezuiniging ontmoetvoorzieningen

We ondersteunen sociale ontmoetvoorzieningen en inwonersinitiatieven in verschillende wijken. Inwoners komen op deze plekken met elkaar in contact. Ze kunnen hier ook meedoen met activiteiten en worden ondersteund om zelf in actie te komen. Ontmoeting is een belangrijk onderdeel in de sociale basis en helpt bij de verbondenheid tussen inwoners in de wijk.  Door deze ombuiging hebben we geen mogelijkheid meer om ruimte voor ontmoeting in de verschillende wijken te ontwikkelen. Daarnaast moeten we een keuze maken in welke bestaande ontmoetvoorzieningen en nieuwe (inwoners)initiatieven we nog kunnen ondersteunen.

• Bezuiniging Mantelzorgcompliment

In 2026 stoppen we met het Mantelzorgcompliment in de huidige vorm en zetten we in op collectieve ondersteuning van mantelzorgers. Het huidige Mantelzorgcompliment is gericht op alle mantelzorgers, in de toekomst willen we ons richten op de kwetsbare groep mantelzorgers. . Daarom zetten we het resterende bedrag na afschaffing in voor de collectieve ondersteuning van de groeiende groep kwetsbare mantelzorgers. Dit doen we in samenwerking met partners in de sociale basis. . De afschaffing van het Mantelzorgcompliment is mogelijk vanaf 2026, omdat hiervoor een wijziging in de Wmo verordening nodig is.

• Bezuiniging op onderdeel inclusie

Dit betreft een bezuiniging op de in het coalitieakkoord beschikbaar gestelde middelen voor naleving van het VN-verdrag Handicap (Actieprogramma Inclusie voor mensen met een beperking) en voor preventie van discriminatie (Anti-discriminatieagenda in ontwikkeling). Met het coalitieakkoord zijn tevens extra middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de Regenboogagenda. Deze lopen na 2025 af. Met de bezuiniging van € 40.000 schroeven we het ambitieniveau op het thema inclusie in de breedte verder terug. In de uitvoering zullen we de meest kwetsbare groepen ontzien. De programma's en agenda's worden uitgevoerd samen met een keur aan organisaties en maatschappelijk initiatief in de stad. Een deel van dit (vrijwillig) initiatief zal verloren gaan.

• Bezuiniging op jeugdwelzijnswerk

We bezuinigen 5% op de subsidies voor jeugdwelzijnswerk. We kiezen ervoor om het vrijwillig jeugdwerk en het aanbod voor kinderen en jongeren in de meest kwetsbare situaties zoveel mogelijk te ontzien. Deze bezuiniging zal ingevuld worden binnen het facultatief aanbod van de GGD voor 0-4 jarigen en het aanbod voor opvoedingsondersteuning 0-12 jarigen. Deze bezuiniging gaat per 2026 in.

GGD begroting 2025 uniform deel
De uniforme bijdrage van de gemeente voor de GGD begroting vanaf 2025 dient met € 430.000 verhoogd te worden. In dit bedrag is al rekening gehouden met € 250.000 aan lagere uitgaven voor Veilig Thuis, waarmee uitzettingen binnen de GGD begroting al opgevangen worden. Van de € 430.000 kan € 237.000 gedekt worden binnen hiervoor beschikbare gemeentelijke budgetten WWZ. Resteert een nadeel van € 193.000 waarvan € 30.000 veroorzaakt wordt doordat de indexering in de GGD begroting € 30.000 hoger uitvalt dan de gemeentelijke indexering, Daarnaast zijn er voor € 169.000 aan uitzettingen, grotendeels op het gebied van de bedrijfsvoering.

Hogere kosten accommodaties door stijging WOZ-waarde

Door een gewijzigde systematiek bij de bepaling van de WOZ-waarde is de OZBE-aanslag in veel gevallen gestegen met 20-35% ten opzichte van voorgaande jaren. Een eerste raming laat zien dat dit voor de wijkaccommodaties een stijging van ca. € 52.000 betekent. Het gaat hier om een structurele verhoging.

Lagere horecaomzet wijkcentra
Door de sterk gestegen inkoopprijzen is de marge op horeca sterk gedaald. Daarnaast zien we een sterke terugloop in de afname van horeca. Vermoedelijk komt dit komt doordat bezoekers minder te besteden hebben. De verwachting is dat dit een structureel tekort is.

Lagere huuropbrengsten onderwijs in wijkcentra de Ster, de Klif en ’t Hert (exploitatie)

We huisvesten basisscholen in wijkcentra de Ster, de Klif en ‘t Hert. Op basis van het aantal leerlingen ontvangen wij een vergoeding hiervoor (Vereenvoudiging Londo; vergoeding voor materiële bekostiging per leerling). Mede door de nieuwbouw van andere scholen is er al jaren een krimp in het aantal leerlingen van de basisscholen in onze wijkcentra. Hierdoor ontvangen wij structureel minder inkomsten. Doordat er wordt gewerkt met kleinere klassen, is het aantal gebruikte lokalen gelijk gebleven en is er dus geen extra verhuurbare ruimte bijgekomen. We verwachten dat er € 340.000 minder inkomsten voor (geïndexeerde) huur- en servicekosten binnenkomen.

Stijging energieprijzen panden eigen beheer (wijkaccommodaties)

Door de gestegen energieprijzen verwachten we, op basis van de verbruikscijfers 2023, structurele tekorten in de exploitaties van de wijkaccommodaties.

Stoppen met Huiskamer de Cirkel en de zorgaanpak sekswerkers
Het sluiten van de Huiskamer en de daar  geleverde aandacht en zorgaanpak, levert een bezuiniging op. Reguliere zorg is beschikbaar voor vrouwen met een binding met Nijmegen.

Versoberen Winteropvang
We verkorten de duur met een maand (t/m april) en we realiseren uitsluitend nachtopvang. Risico’s: Gedurende de dag is er geen opvang, meer dak- en thuislozen op straat en in openbaar toegankelijke ruimtes. De personele invulling is bijzonder lastig omdat dit afhankelijk is van inhuur. Het kent ook een voorbereidingstijd om dit in te regelen daarom is de besparing in 2025 lager dan in latere jaren. Daarnaast is de winteropvang een centrumvoorziening voor de hele regio (Nijmegen en Rivierenland): het is denkbaar dat regiogemeenten zich niet kunnen vinden in deze versobering.  

Vraagtoename Wmo door vergrijzing en ambulantisering
Door vergrijzing wordt er een groter beroep op hulpmiddelen en Hulp bij het huishouden (HH) gedaan. Ten opzichte van 2022 stijgt HH met 39% in 2027, en Hulpmiddelen met 17% 2027. We verwachten een groei van ongeveer 6.000 ouderen (65+).
We zien een toename in complexe casuïstiek thuis, waardoor er meer beroep wordt gedaan op onder andere begeleiding. Door vergrijzing zien we ook een toename in gebruikers van ondersteuning thuis. Hiermee wordt begeleiding bedoeld.
Naast Buurtteams Volwassenen zijn er andere verwijzers naar de Wmo aanvullende ambulante begeleiding. Als de Buurtteams Volwassenen niet 80% van de cliënten zonder indicatie ondersteunen en begeleiden, bestaat het risico dat er alsnog een te groot beroep wordt gedaan op aanvullende zorg ondanks dat Buurtteams goed presteren en ondanks de ingestelde bestedingsruimtes voor de aanbieders van aanvullende begeleiding.
De meerjarenprognose voor de Wmo laat een tekort zien van 2,4 miljoen in 2025, 4,5 miljoen in 2026, 5,1 miljoen in 2027 en 6,1 miljoen in 2028. We merken het tekort van 2,4 miljoen in 2025 als tekort aan en het bedrag daarboven als risico. Het Rijk gaat waarschijnlijk 'bijpassen 'voor de groei vanaf 2026. Omdat dit nog onzeker is betitelen we de groei als risico.

Taakmutaties
Onder Financiële begroting - Algemene dekkingsmiddelen - Gemeentefonds - Taakmutaties vindt u een toelichting op nieuwe taakmutaties en taakmutaties met een omvang groter dan 1 miljoen euro.