Doelenboom

We staan voor de opgave om de stad Nijmegen voor te bereiden en aan te passen op het veranderende klimaat. Als gevolg van toenemende hevige regenbuien, hittegolven, droogte en overstromingsrisico's loopt de stad maatschappelijk ongewenste risico's; materiële-, natuur- en gezondheidsschade. Daar moeten we in onze openbare ruimte en op privaat terrein rekening mee gaan houden. Dit is inmiddels rijksbeleid en dit hebben we conform ons coalitieakkoord vertaald in de lokale klimaatadaptatiestrategie. We geven hierin prioriteit aan gebieden met wateroverlast en aan stenige plekken.

In de vastgestelde klimaatadaptatiestrategie hebben we doelen vastgesteld om:
droogte te bestrijden:

• We streven naar aanvulling van de grondwaterstand, een vitaal groenareaal, beperking van schade aan gebouwen, funderingen, wegen en kwetsbare functies en naar schoon en voldoende water.

hittestress tegen te gaan:

• We streven naar openbare koelte binnen bereik, voldoende groen in de wijken, centrum en bedrijventerreinen en voldoende schaduw langs loop- en fietsroutes en verblijfplaatsen.

wateroverlast tegen te gaan:

• We streven ernaar dat de stad een bui van 70 mm in één uur kan verwerken, waarbij zo min mogelijk schade optreedt, dat hoofdwegen beschikbaar blijven, tenzij er een alternatieve route is. En dat hemelwater uit de openbare ruimte niet leidt tot structurele schade aan panden en stroomuitval.
• We zorgen voor gevolgbeperking van overstromingen: bij overstroombare gebieden langs de Waal en buitendijkse gebieden.

• De activiteit sluit aan bij de Nijmeegse Klimaatadaptatiestrategie
• De activiteit sluit aan bij de Regionale Adaptatiestrategie
• De activiteit sluit aan bij de Nijmeegse Omgevingsvisie
• De activiteit sluit aan bij het Gemeentelijk Rioleringsplan 2017 – 2023

• We nemen klimaatadaptieve maatregelen bij nieuwbouw, renovaties en herinrichting. Hierbij hebben we speciale aandacht voor de Vernieuwingsgolf, het Bomenplan en grootstedelijke ontwikkelingen.
• Er is financiële, inhoudelijke en communicatieve ondersteuning bij bewonersinitiatieven die bijdragen aan klimaatadaptatie.
• We schrijven de vastgestelde doelstellingen en maatregelen voor een klimaatadaptief Nijmegen voor als standaardeisen bij nieuwbouw, renovaties en herinrichting van de openbare ruimte. Hierbij geldt het principe “pas toe of leg uit”.
• We verankeren klimaatadaptatie in interne processen, zoals projectopdrachten en beheercriteria.
• We onderzoeken trends en maatregelen zoals wind, droogte en sociale effecten. Deze kennis halen we op bij kennisinstellingen en andere gemeenten, zowel nationaal als internationaal.
• We ontsluiten relevante analysegegeven met betrekking tot klimaatadaptatie.
• We werken samen met lokale en regionale stakeholders (onder andere Dar, Waterschap, Groene Metropoolregio, kennisinstellingen, woningcoöperaties, zorginstellingen) om doelen te bereiken.
• We vergroten onze zichtbaarheid bij projecten via informatie op straat en op (sociale) media.
• We zetten Natuur- en Milieueducatie in als instrument om bewoners en bedrijven te bereiken.
• We stimuleren bewoners, instellingen (onderwijs, zorg) en bedrijven om zelf bij te dragen aan een klimaatadaptieve stad.

Voldoende groen in de stedelijke omgeving heeft talloze voordelen voor inwoners, planten en dieren in de stad. We willen het groen in de stad behouden, versterken en beschermen. Hiervoor hebben we een visie en actieplan voor de biodiversiteit opgesteld. Ook planten we nog meer bomen in de stad. We letten daarbij ook op de nabijheid en bereikbaarheid van het groen voor onze inwoners en geven daarbij prioriteit aan de vergroening van stenige gebieden in de stad. We zetten in op een duurzaam gescheiden watersysteem waarbij bufferen, infiltreren en bergen tot de mogelijkheden behoren. We kiezen waar mogelijk voor minder verharding. We stellen extra budget beschikbaar voor creatieve oplossingen in de openbare ruimte en op bedrijventerreinen. Dit stemmen we zoveel mogelijk af op het natuurlijk systeem, waardoor we de biodiversiteit bevorderen en de bodem verbeteren. We zetten de toolbox natuurinclusief bouwen in 2025 in de hele stad in. We blijven bewoners met campagnes informeren en helpen om hun private terrein te vergroenen en klimaatadaptief in te richten. Het groenbeheer en maaibeleid voeren we ten slotte zoveel mogelijk ecologisch verantwoord uit, bijvoorbeeld door meer extensief en gefaseerd te maaien en waar doelmatig te werken met inheems en gifvrij plantgoed.

• De activiteit sluit aan bij de Regionale Adaptatie Strategie
• De activiteit sluit aan bij de Klimaatadaptatiestrategie Nijmegen
• De activiteit sluit aan bij het Bomenplan Nijmegen
• De activiteit sluit aan bij de Nijmeegse Omgevingsvisie

• We formeren een aanpak voor bomen in relatie tot kabels, leidingen van nutsbedrijven.
• We verbeteren de openbare en private groene leefomgeving samen met bewoners, bedrijven en betrokken organisaties. We ondersteunen hen bij groene initiatieven en handelen meldingen en klachten af.
• We versterken kennis/bewustwording omtrent de biodiversiteit en enthousiasmeren inwoners om te participeren in het behoud en de versterking van de stadsnatuur.
• We helpen bewoners om hun eigen terrein te vergroenen en klimaatbestendig in te richten, bijvoorbeeld door de succesvolle campagnes van Operatie Steenbreek door te zetten en regenpijpen af te koppelen.
• We voeren de subsidieregeling voor groendaken uit.
• We doen een voorstel voor regels in het omgevingsplan om afdekken met verharding als standaard saneringsaanpak op specifieke plekken te beperken.
• We monitoren diverse soortgroepen om goed onderbouwde uitspraken te kunnen doen over de biodiversiteit van Nijmegen in relatie tot ons beheer en beleid.
• We brengen verder in beeld waar de toekomstige faunapassages kunnen komen.
• We doen onderzoek naar het effect van gebiedsontwikkeling op de bodembiodiversiteit.

Om het groen in de stad te behouden en te versterken, zorgen we voor voldoende grondverbetering. We werken met klimaatbestendig en waar mogelijk inheems groen. We passen een diversiteit aan soorten toe, zo voorkomen we monoculturen en bevorderen we de biodiversiteit in de stad. We gaan het groenbeheer en maaibeleid op plekken met potentie ook steeds meer ecologisch insteken. Daardoor lijdt het groen minder door droogte, vermindert de vatbaarheid voor ziekten en plagen en wordt de openbare ruimte steeds aantrekkelijker. We zorgen ten slotte voor betere verbindingen van het groen in de stad met natuurgebieden in de omgeving. Dit vergroot de migratiekansen voor dieren en de belevingswaarde voor mensen.

• De activiteit sluit aan bij de nota Evaluatie ecologisch groenbeheer, de Nota maaibeheer, de Nota beplantingenbeheer en de Nota poelenbeheer.
• De activiteit sluit aan bij het Bomenplan Nijmegen
• De activiteit sluit aan bij de Biodiversiteitsagenda

• We beschermen de natuur in onze stad zo goed mogelijk en betrekken daarbij de adviezen van onze natuurpartners.
• We onderhouden onze bomen en ons openbaar groen en voeren periodiek boomveiligheidscontroles uit om aan onze zorgplicht te voldoen.
• We onderhouden oevers van openbaar water, siervijvers, poelen en sloten op doelmatige en sobere wijze in samenwerking met het waterschap, poelenwerkgroepen, IVN en Ravon.
• We beheren de faunavoorzieningen in onze stad.
• We onderhouden de bermen, (natuurlijke) beplantingen, parken, bossen en natuur in onze stad op een zo ecologisch mogelijk verantwoorde manier. We werken hierbij zoveel mogelijk met gevarieerd, al dan niet inheems en gifvrij plantgoed.
• We bestrijden invasieve exoten, waar mogelijk samen met bewoners en instanties en ontwikkelen tegelijkertijd een plan voor de langere termijn.
• We houden bij de beoordeling van de bodemkwaliteit en bodemsaneringen rekening met de biodiversiteit en nemen hiervoor regels op in het omgevingsplan.

We streven naar een vitale, veilige en gezonde en groene stad, waarin het aantrekkelijk is om te wonen, werken en verblijven. Wetten en regels helpen om gezond en veilig te kunnen leven. Gezonde luchtkwaliteit, een gezond geluids- en lichtniveau en goede bodemkwaliteit zijn hierbij belangrijk.

We streven ernaar om van een aantal speelplekken in de wijk centrale, groene ontmoetingsplekken voor jong en oud te maken: groene sociale knooppunten waar gespeeld, gesport en gepraat kan worden. We verbinden dit aan onze doelstellingen op het gebied van onder andere groen, klimaatadaptatie en bodemkwaliteit. Ook op straatniveau kijken we hoe we de straten zo kunnen inrichten dat ontspannen en spelen dichtbij de woning mogelijk zijn. We zorgen daarnaast voor een openbare ruimte die uitnodigt om in beweging te komen door het aanleggen van beweegroutes en aantrekkelijke wandelroutes. We doen dit in overleg met de bewoners. Bewoners kunnen in overleg met de gemeente ook zelf aan de slag gaan om een groen ontmoetingsplekje te realiseren en te onderhouden. Ten slotte onderhouden we waterobjecten die de leefomgeving aantrekkelijk maken om in te verblijven, zoals de bedriegertjes in de binnenstad. Ook bewaken we de waterkwaliteit van de watergangen, vijvers en plassen en communiceren hierover als daar aanleiding voor is. En nemen we maatregelen ter verbetering waar nodig in overleg met het Waterschap.

• De activiteit sluit aan bij het uitvoeringskader BOSS (Bewegen, ontmoeten, spelen en sporten)
• De activiteit sluit aan bij de campagne Groen, gezond en in beweging
• De activiteit sluit aan de Regionale Adaptatiestrategie

• De activiteit sluit aan bij de Klimaatadaptatiestrategie Nijmegen

• De activiteit sluit aan bij het Samenspeelakkoord van de Gemeente Nijmegen

• In samenspraak met de scholen zorgen we voor (mede) gebruik van de schoolpleinen voor de buurt.
• We ondersteunen initiatieven om te spelen, te sporten, te bewegen en te ontmoeten in de openbare ruimte zoals onder andere beweegroutes, skateplekken en calisthenics.
• We bouwen aan een netwerk van organisaties en bedrijven op de thema's gezonde voeding en bewegen in de openbare ruimte. Dit doen we met de campagne Groen, Gezond en in Beweging. Hierin werken we samen met een groot aantal partijen, onder andere met het Radboud Ziekenhuis, GGD en Jantje Beton.
• Op speelplaatsen waar de kwaliteit van de bodem onvoldoende is, voeren we maatregelen uit.

We zijn eigenaar van drie begraafplaatsen. Het beheer en de exploitatie van deze begraafplaatsen ligt bij de Stichting Begraafplaatsen Nijmegen (SBN). De eisen en verplichtingen die samenhangen met het beheer en/of de exploitatie zijn opgenomen in een overeenkomst. De gebouwen die op deze begraafplaatsen aanwezig zijn, mogen worden gebruikt voor de exploitatie, maar het onderhoud ervan is de verantwoordelijkheid van de gemeente Nijmegen.

• Het onderhoud aan de gebouwen is opgenomen in het onderhoudsplan.

• We voldoen aan de wettelijke plicht om als gemeente voldoende begraafcapaciteit te hebben.
• We onderhouden het vastgoed bij begraafplaatsen.

Vanuit onze duurzaamheidsdoelstellingen zetten we ons in voor kortere voedselketens en de productie van voedsel in lokale en regionale stadslandbouw. We faciliteren initiatieven uit de stad voor nieuwe voedselconcepten, groene schoolpleinen en schoolmoestuinen. Hierbij nemen we ook de sociale aspecten mee, zoals de Voedselbank, inzet van mensen met achterstand tot de arbeidsmarkt en het vergroten van welzijn en gezondheid. We houden ten slotte ook rekening met de kwaliteit van de bodem.

• We stimuleren initiatieven op het gebied van stadslandbouw, moestuinen en voedsel die bijdragen aan een duurzame productie van voedsel.
• We onderzoeken de mogelijkheden voor nieuwe voedsellandschappen met omringende gemeenten, scholen en kennisinstituten.
• We nemen deel aan gezondheidsonderzoeken, die de relatie tussen groen, gezondheid en welzijn in beeld brengen.
• In gemeentelijke moestuinen waar de kwaliteit van de bodem onvoldoende is, voeren we maatregelen uit.
• We onderzoeken, in het kader van de eiwittransitie, bij welke onderdelen van de Plant Based Treaty we willen aansluiten.

Omgevingslawaai is niet alleen hinderlijk, maar kan ook leiden tot stress en ziekte. Gelukkig is het in veel woonwijken van Nijmegen ’s avonds en ’s nachts relatief stil. We willen de hinder waar mogelijk beperken en terugdringen. Dat kan het beste door het omgevingslawaai aan te pakken bij de bron. Daarnaast zetten we in op het goed isoleren van woningen. Bij nieuwe plannen langs potentiële trillingsbronnen is het belangrijk dat er maatregelen worden getroffen die hinder en schade voorkomen. In de omgevingswet wordt het geluidsbeleid overgedragen aan de gemeente. Als gemeente hebben wij de mogelijkheid om een eigen invulling te geven aan dit beleid. Wij zullen hiervoor voorstellen doen, waarbij we kiezen voor een gebiedsgerichte benadering.

• De activiteit geeft invulling aan het Actieplan Geluid 2024-2029

• We toetsen plannen aan wettelijke geluid- en trilling normen en aan gemeentelijk beleid.
• We adviseren over geluid bij evenementenvergunningen en ontheffingen bouwlawaai op basis van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV).
• We behandelen geluidklachten en vragen over geluid en trillingen van verkeer, industrieterreinen en laagfrequent geluid.
• We beheren geluidmodellen van de (spoor)wegen en industrieterreinen.
• We beheren en actualiseren beleidsstukken op het gebied van bouwlawaai, evenementengeluid, hogere waarden, festiviteitenregelingen en het geluidbeleid.
• We voeren gesubsidieerde gevelisolatieprojecten uit, waarbij we de geluidsisolatie bij oudere woningen verbeteren.
• We monitoren het omgevingsgeluid middels een geluidmeetnet langs de Waal en het Maas-waalkanaal.

Schone lucht levert een belangrijke bijdrage aan een aantrekkelijke en gezonde stad. Met de uitvoering van zo'n dertig maatregelen willen we zorgen voor minder uitstoot van roet, fijnstof, benzeen en stikstofoxiden in de stad. Dit bevordert de luchtkwaliteit en gezondheid van de inwoners en bezoekers van Nijmegen. Geuroverlast is daarbij een belangrijk nieuw aandachtspunt. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar het landelijk schone lucht akkoord (SLA) en de stikstofproblematiek. Dit zijn twee landelijke thema's die ook effect hebben op de ontwikkeling van onze stad en regio.

• De activiteit geeft invulling aan één van de maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit

• We adviseren bij ruimtelijke en stedenbouwkundige plannen, vertalen het luchtbeleid naar de Omgevingsvisie.
• We nemen actief deel aan het landelijke Schone Lucht Akkoord en volgen de hierin gestelde doelstellingen.
• We voeren de maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma Luchtkwaliteit uit.
• Voor schonere binnenvaart werken we samen met meerdere partijen, zowel op nationaal als internationaal niveau.
• We streven naar uitbreiding en optimalisatie van walstroomvoorzieningen aan de Waalkade.
• We voeren een subsidieregeling uit om schone laadinfra voor bestelbusjes te stimuleren.
• In afstemming met mogelijk landelijk en provinciaal beleid werken we toe naar een gewijzigd Nijmeegs geurbeleid.
• We dragen bij aan een lokale aanpak met betrekking tot stikstofdepositie.
• We werken aan het opzetten van een Citizen Science project in Nijmegen om inwoners meer te betrekken bij de luchtkwaliteit.

De bodem is belangrijk voor een vitale stad. We richten ons op het saneren bij verontreiniging, het maken van preventiebeleid en het geven van ruimtelijk advies. Die adviezen zijn ook van belang bij de activiteiten die worden uitgevoerd om initiatieven op het gebied van stadslandbouw en speeltuinen te realiseren. Daarnaast werken we aan het verbeteren van de vitaliteit van de bodem. Die worden namelijk kwetsbaarder door de klimaatverandering. We realiseren ons dat de ondergrond veel raakvlakken heeft met andere programma's en dat er een balans moet worden gevonden tussen benutten en beschermen. In de beleidsbrief Water en bodem sturend is een verplichting opgenomen om de ondergrond met alles wat daarin zit in beeld te brengen. Ook de Wet Basisregistratie Ondergrond (Bro) verplicht ons om gegevens volgens een uniform format vast te leggen.

• De activiteit sluit aan bij de Nijmeegse Omgevingsvisie

• We adviseren en leveren input bij aan- en verkoop van gronden en bij (project)ontwikkeling in de openbare ruimte.
• We voeren een gebruikerstoets bouwen uit op bodemgevoelige locaties.
• We begeleiden saneringen en saneren als de bodemnorm wordt overschreden.
• We beheren de milieuatlas.
• We onderzoeken de haalbaarheid van een grondbank.We onderzoeken de haalbaarheid om hergebruik van grond in openbare ruimte te vergroten door vrijkomende overtollige grond biologisch te verrijken en toe te passen als teelaarde of bomengrond.
• We zorgen voor een ondergrondse ordening die ontwikkelingen mogelijk maakt.
• We brengen de ondergrond in kaart.
• We voldoen aan onze verplichtingen ten aanzien van de Bro.

• We werken beleid uit in het kader van het omgevingsplan om de eisen aan bodemkwaliteit zo goed mogelijk af te stemmen op andere beleidsvelden zoals ecologie, gezondheid, energietransitie (bodemenergiesystemen), klimaat (hitte en wateroverlast), etc.
• We onderzoeken of er aanvullend op het provinciale beleid, gemeentelijk beleid noodzakelijk is voor het bereiken van een acceptabele grondwaterkwaliteit in Nijmegen.

Nijmegen kent een groot aantal bedrijven met activiteiten die de fysieke leefomgeving belasten. Veel van die bedrijven zijn gesitueerd op verschillende grote bedrijventerreinen. Om de gezondheid en veiligheid van de mens en de invloed op het milieu en het klimaat te waarborgen, geven we de ODRN opdracht om op adequate wijze vergunningen te verlenen en deze actueel te houden, risicogericht toezicht te houden en te handhaven op het voldoen aan wet- en regelgeving. Bedrijven moeten binnen de normen produceren en we onderzoeken regelmatig of de bestaande normen kunnen worden aangescherpt. We blijven ons daar samen met de ODRN continue voor inzetten en stellen daarvoor voldoende middelen beschikbaar. Ook stimuleren we samen met ODRN bedrijven om invulling te geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om omwonenden zo veel mogelijk te beschermen tegen schadelijke industriële emissies. We stellen de gezondheid van omwonenden centraal bij het bepalen van onze inzet. Daarnaast zetten we het in 2021 uitgerolde monitoringssysteem voor luchtkwaliteit rondom Nijmegen-West en Weurt voort.

• De activiteit sluit aan bij het beginsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving
• De activiteit sluit aan bij de uitvoering van enkele SLA-maatregelen

• ODRN toetst namens ons aanvragen en meldingen milieu van bedrijven met milieubelastende activiteiten.
• ODRN toetst namens ons regelmatig of vergunningen milieu nog actueel zijn en actualiseert deze zo nodig.
• ODRN houdt namens ons milieutoezicht op bedrijven en zorgt ervoor dat we zicht houden op alle relevante milieubelastende bedrijven en activiteiten.
• ODRN houdt namens ons toezicht op het voldoen aan de informatieplicht energiebesparing en het treffen van alle erkende energiebesparende maatregelen door bedrijven.
• Bij het uitvoeren van de vergunningverlening, toezicht en handhavingstaken besteedt ODRN namens ons extra aandacht aan:

• het verminderen van de emissie van Zeer Zorgwekkende Stoffen.
• het verminderen van de CO2-uitstoot.
• het beschermen van de omgevingsveiligheid bij sloop- en bouwplaatsen.
• een beter zicht op onbekende milieubelastende activiteiten.

• Samen met ODRN zetten we de ontwikkeling in naar meer uitkomstgericht werken.

Wij willen een circulaire stad zijn waarin we energie, water en andere grondstoffen niet verloren laten gaan, maar zoveel mogelijk behouden en zo efficiënt mogelijk hergebruiken. Waar mogelijk sluiten we kringlopen en voorkomen we afval en verspilling door het maximaliseren van de waarde van grondstoffen en producten. Vanuit onze wettelijke zorgplicht kunnen wij voor de huishoudelijke afvalstromen hier direct op sturen. Ons afvalbeleidsplan is daarbij leidend. Voor de bedrijfsmatige afvalstromen is onze rol stimulerend, ondersteunend en faciliterend. Om onze andere circulaire ambities te realiseren, zetten we in op nieuwe businesscases, verdienmodellen en andere vormen van ketensamenwerking.. Onze visie en aanpak hebben we vastgelegd in het Ambitiedocument Rijk van Nijmegen Circulair, waarin we ons richten op de maakindustrie, de bouw, de zorg en de afvalsector. We willen hierbij zelf het goede voorbeeld geven en initiatiefnemers ondersteunen. We zijn actief in de Circulaire Raad om uitvoering te geven aan de ambities.

Dankzij het principe van “de vervuiler betaalt” behalen we in de huidige inzamelstructuur een hoge mate van afvalscheiding. Met de verdere uitrol van de gescheiden inzameling van luiers verwachten we onze eerdere doelstelling van 75% afvalscheiding te halen. In het nieuwe afvalbeleidsplan is naast een focus op afvalscheiding, ook de kwaliteit van het ingezamelde afval een leidend principe. We zetten de lijnen uit om minimaal aan te sluiten bij de nieuwe landelijk geformuleerde doelstellingen van 60% hergebruik in 2030 en 65% hergebruik in 2035. We willen deze doelen bereiken door het serviceniveau voor het aanbieden en inzamelen van herbruikbare afvalstromen te vergroten en dat voor restafval aan te passen aan het aanbod.

• De activiteit sluit aan bij het afvalbeleid ‘Creatief met afval’ en anticipeert op het nieuwe afvalbeleid.
• We streven naar 90% afvalscheiding van het huishoudelijk afval en 30 kg restafval per inwoner per jaar.

• We onderzoeken nieuwe inzamelmethoden met pilots als de schillenboer en zetten in op inpandige inzameling om de afvalscheiding bij hoogbouw te verbeteren.
• We volgen nieuwe verwerkingstechnieken voor deelstromen, bijvoorbeeld het nascheiden van plastic afval.
• We maken de gescheiden inzameling van afval op basisscholen mogelijk en onderzoeken een uitrol naar middelbare scholen en maatschappelijke organisaties.
• We monitoren de kwaliteit van ingezamelde herbruikbare afvalstromen en zetten acties wijkgericht in ter verbetering van de kwaliteit van gft en plastic+ afval.

Bedrijven zijn vrij om hun eigen commerciële afvalinzamelaar te kiezen. In samenwerking met stakeholders willen we gescheiden inzameling van bedrijfsafval stimuleren. Specifiek voor de binnenstad is er de mogelijkheid voor gezamenlijk gebruik van de ondergrondse restafvalcontainers. We streven daarnaast naar collectieve en duurzame inzamelsystemen voor de herbruikbare stromen, waardoor er minder logistieke bewegingen nodig zijn. Door het ingestelde containerverbod wordt de aanwezigheid van bedrijfsafvalcontainers in de openbare ruimte teruggedrongen. Dit zorgt niet alleen voor een betere afvalscheiding, maar ook voor een aantrekkelijke binnenstad.

• De activiteit sluit aan bij het afvalbeleid ‘Creatief met afval’ en anticipeert op het nieuwe afvalbeleid.
• Een duurzamere inzamellogistiek
• Geen bedrijfsafvalcontainers in de openbare ruimte

• We ondersteunen waar mogelijk initiatieven om de gescheiden inzameling van bedrijfsafval te bevorderen.
• We verzorgen de inning van reinigingsheffing bij bedrijven en instellingen die afvalstoffen door de gemeente laten ophalen. Hiermee worden de kosten gedekt van deze niet wettelijke taak.

 We werken met de Groene Metropoolregio samen aan ontwikkeling en introductie van de Circulaire Impactladder voor nieuwbouwprojecten. In de bouw kiezen we vaker voor houtbouw en minder voor beton. Dit is landelijk nog een redelijk nieuw thema dat vraagt om tijd en innovatie. Via ons opdrachtgeverschap kunnen we in de bouw en infrastructuur stappen zetten. Dit is ook nodig voor een toekomstbestendige economie en verstedelijking. Samen met de regio willen we circulair bouwen versnellen en initiatieven ondersteunen die bijdragen aan een duurzame grond-, weg- en waterbouw.

• De activiteit geeft invulling aan het Ambitiedocument Rijk van Nijmegen Circulair.
• De activiteit sluit aan bij het manifest Duurzaam GWW 2030, de Citydeal Circulair en conceptueel bouwen en de ambities van de Woondeal Arnhem Nijmegen.
• De activiteit sluit aan bij de Nota Bodembeheer

• We benoemen en toetsen criteria voor circulair bouwen in ontwikkeldocumenten, tenders en aanbestedingen, zowel voor gebiedsontwikkelingen, (maatschappelijk) vastgoed als GWW. We hebben bijvoorbeeld voor de aanbesteding van de Hezelpoorttoren met adviseurs een beoordelingsmethodiek voor circulariteit ontwikkeld en als gunningscriterium gebruikt.
• We ontwikkelen kennis over circulair bouwen met onze regionale partners en delen deze in regionale en landelijk netwerken, waaronder de Citydeal Circulair en Conceptueel bouwen en Duurzaam GWW. We nemen bijvoorbeeld met andere gemeenten, provincies, Prorail en Rijkswaterstaat deel aan de werkgroep van het CROW om het landelijke instrument “ambitieweb duurzaam GWW” te actualiseren.
• We investeren in de verbinding met en de totstandkoming van Via-T, het centrum voor vakmanschap, innovatie, circulariteit en duurzaamheid in de bouw-, installatie- en electrotechniek.
• Met andere overheden, brancheorganisaties en materialenleveranciers faciliteren we circulaire hubs en zetten in op het zo hoogwaardig mogelijk hergebruiken van reststromen. We maken bijvoorbeeld gebruik van DuSpot voor vrijkomend materiaal uit de grond-, weg- en waterbouw.

We willen voorkomen dat er te veel gebruik wordt gemaakt van primaire stoffen en er te veel grond wordt afgevoerd of onnodig aangevoerd.

• De activiteit sluit aan bij de Nota bodembeheer

• We houden onze nota Bodembeheer up-to date

Voor ons klimaat is het van groot belang om minder fossiele brandstoffen te gaan gebruiken. Ons doel is om in 2045 energieneutraal te zijn. We volgen ons nog vast te stellen Lokale Energie Strategie, waarin we in aansluiting op de landelijke klimaatdoelen (tussen)doelen hebben gesteld die gericht zijn op CO2-reductie.  Daarmee hebben we de koers ingezet van energie- naar klimaatneutraal.  We willen zorgen voor de levering van betaalbare warmte en energie in onze stad. Vanuit die verantwoordelijkheid gaan we bewoners, bedrijven en organisaties ondersteunen om te verduurzamen. Dat doen we langs een aantal sporen: energie besparen door te isoleren, een projectmatige aanpak van de warmtetransitie in de wijken, het opwekken van duurzame elektriciteit, energietransitie bij bedrijven en op bedrijventerreinen en het oplossen van het tekort aan technisch personeel. Maar ook in bredere zin streven we naar een meer duurzame samenleving. Waarbij we nadrukkelijk de initiatieven van inwoners(groepen) willen stimuleren.

We staan voor de opgave om in 2045 de warmtetransitie gereed te hebben. Hiervoor hebben wij, met betrokkenheid van stakeholders, een stapsgewijze aanpak bepaald richting een aardgasvrije gebouwde omgeving met een routekaart waarop wijken aansluiten op potentiële alternatieve warmte of energie infrastructuren. Dit handelingsperspectief betekent dat we kansrijke projecten als eerste uitwerken en we betaalbare en duurzame  warmtebronnen en energie moeten vinden voor de verwarming van panden, warm water en koken zonder gas. We werken gebiedsgericht. Per project onderzoeken we samen met betrokken bewoners en partijen wat er mogelijk is. Als er zicht is op een (betaalbare) warmtebron werken we een businesscase uit, die we voorleggen aan de gemeenteraad. Om de warmtetransitie mogelijk te maken, moeten we vaart zetten achter het aanleggen van warmtenetten. We gaan vooralsnog uit van een gemeentelijke bijdrage van circa € 30 miljoen voor de komende acht jaar waarbij de gemeente een publiek aandeel kan krijgen in een warmtebedrijf (vanuit Wet collectieve warmte (Wcw) wordt 51% publiek voorgeschreven). Om voldoende duurzame warmtebronnen te hebben, werken we kansrijke bronnen uit samen met partners. Met campagnes, collectieve acties, maatwerkadviezen en subsidieregelingen helpen we daarnaast bewoners, bewonersinitiatieven, MKB-bedrijven en organisaties om energie te besparen en zelf op te wekken. We geven prioriteit aan huishoudens met het risico op energiearmoede en woningen die slecht zijn geïsoleerd. Voor het slagen van deze opgave moeten we beroep doen op professionals in de bouw- en installatietechniek. We zien echter dat hier grote tekorten zijn. We willen daarom meer mensen laten leren, werken en innoveren in de techniek. Tenslotte kunnen we deze doelstellingen om te verduurzamen niet bereiken zonder samenwerking met de inwoners in de stad. We zetten hier met verschillende activiteiten extra op in.

• De activiteit sluit aan bij de (nog vast te stellen) Lokale Energie Strategie en geactualiseerde Warmtevisie 2024.
• De activiteit sluit aan bij het projectplan Aardgasvrij.
• De activiteit sluit aan het communicatie- en participatieplan Aardgasvrij.
• De activiteit sluit aan bij de duurzame bronnen- en warmtenetstrategie.
• De activiteit sluit aan bij het wijkwarmteplan van Hengstdal, Bottendaal en Zwanenveld,
• De activiteit sluit aan bij het Programma Energie Besparen  Woningen.

• We stimuleren de ontwikkeling van alternatieve duurzame warmtebronnen en onderzoeken wat in Nijmegen de beste mogelijkheden zijn om energie te winnen uit all-electric, afvalwater, PVT, grondwater, oppervlaktewater en geothermie.
• Wat betreft waterstof worden landelijke ontwikkelingen gevolgd. Waterstof wordt vooral inzet in scheepvaart en mobiliteit.
• We ondersteunen bewonersinitiatieven die zelf een andere duurzame warmteoplossing vinden, door onder meer het Steunpunt Energietransitie voor bewonersinitiatieven te ondersteunen.
• We hebben een Aanjaagfonds voor bewonersplannen om energie te besparen of duurzame energie te gebruiken.
• We volgen innovatieve ontwikkelingen en voeren een actieve lobby om kansen uit nationale en Europese programma’s en netwerken te benutten.
• We zetten vervolgstappen in de verdere voorbereiding van de oprichting van een publiek integraal warmtebedrijf.
• We breiden onze inzet uit om daarmee de energiearmoede aan te kunnen pakken en inwoners tegelijkertijd zoveel mogelijk te stimuleren actief te worden op het gebied van besparen. Daarbij verschuift de aanpak van gedrag en kleine maatregelen steeds meer richting het nemen van grote isolatiemaatregelen aan de woning.
• We blijven inzetten op het verkrijgen van Rijksmiddelen om inwoners in Nijmegen te stimuleren bij het nemen van energie- en warmtebesparende maatregelen.
• We sporen sportclubs, onderwijsinstellingen en andere eigenaren van maatschappelijk vastgoed aan om te verduurzamen.
• We verkennen samen met woningbouwcorporaties welke mogelijkheden er zijn om te verduurzamen, zodat ook huurders het verbruik van gas en elektriciteit kunnen verminderen.
• We ondersteunen schoolbesturen in hun lobby bij het rijk om voldoende middelen te verkrijgen voor een duurzame onderwijshuisvesting.

Bedrijven zijn verantwoordelijk voor ruim de helft van het gasverbruik en voor 75% van het elektriciteitsverbruik in Nijmegen. Een belangrijke doelgroep in de energietransitie dus. Wij vinden dat bedrijven zelf hun verantwoordelijkheid moeten nemen om energie te besparen. Hiertoe zijn bedrijven die meer dan 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m³ aardgas gebruiken al wettelijk verplicht. Wij blijven bedrijven hierop controleren en nemen maatregelen als hieraan niet wordt voldaan, daarbij kunt u denken aan het opleggen van een dwangsom. Daarnaast blijven we bedrijven onafhankelijk en pro-actief benaderen voor versnelling in de energie- en warmtetransitie. Belangrijk aandachtspunt is de netcongestie in het aanwezig elektriciteitsnetwerk. Zelf geven we het goede voorbeeld door onze CO₂-footprint te verkleinen.

• De activiteit sluit aan bij de energiebesparingsplicht bij bedrijven.
• De activiteit sluit aan bij het pro-actief benaderen van ondernemers om de energietransitie te versnellen.
• De activiteit sluit aan bij de Routekaart Energietransitie regio Arnhem Nijmegen.
• De activiteit sluit aan bij de nog vast te stellen Lokale Energie Strategie en de geactualiseerde Warmtevisie.

• Wij blijven bedrijven controleren op de verplichting om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd binnen 5 jaar. We nemen maatregelen als hieraan niet wordt voldaan.
• We hebben een Aanjaagfonds voor de energietransitie bij bedrijven.
• In de periode 2022-2035 maken we de kernportefeuille op logische momenten energievriendelijke en aardgasvrij.
• We faciliteren waar nodig de ontwikkeling van een warmtenet op TPN-West.
• We ondersteunen het regionale Expertiseteam Energie (REE).
• We blijven bedrijven onafhankelijk en pro-actief benaderen voor versnelling in de energie- en warmtetransitie. Belangrijk aandachtspunt is de netcongestie in het aanwezige elektriciteitsnetwerk.  

Een volledig duurzame energievoorziening is ondenkbaar zonder regionale samenwerking. Nederland is opgedeeld in 30 regio’s die elk een Regionale Energie Strategie maken. Daarin geven zij aan welke bijdrage ze kunnen leveren aan deze doelstelling. Op regionale schaal werken we samen met gemeenten, provincie, waterschappen en veel lokale stakeholders aan dit voorstel voor de opwek van grootschalige duurzame energie en de zogeheten ‘regionale structuur warmte’. Onze inzet is om zo veel mogelijk duurzame energie binnen de eigen grenzen op te wekken. We grijpen daarom alle mogelijkheden aan om duurzame elektriciteit op te wekken door energieprojecten te faciliteren en het plaatsen van zonnepanelen op daken te stimuleren. Al deze ontwikkelingen leiden samen met de groei van de stad tot een explosieve groei van vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. We kiezen voor een actieve aanpak van het tekort op het elektriciteitsnet en laadinfrastructuur.

• De activiteit sluit aan bij de Uitvoeringsagenda van de Groene Metropoolregio.
• De activiteit sluit aan bij de nog vast te stellen Regionale Energiestrategie 2.0 (RES).
• De activiteit sluit aan bij de nog vast te stellen Lokale Energie Strategie.

• We onderzoeken de mogelijkheden om ervoor te zorgen dat op alle daken van nieuwe gebouwen in onze stad zonnepanelen komen en stellen hiervoor extra geld beschikbaar.
• In 2025 blijven we de mogelijkheden om de resterende potentie van grootschalige opwek van zon op bestaande (bedrijfs)daken tot en na 2030 (in relatie tot netcongestie) te realiseren onderzoeken.

• We nemen deel aan het project van firma ZES (Zero Emission Services) waarbij duurzaam opgewekte energie opgeslagen wordt in batterijcontainers, die ingezet worden voor het batterij-elektrisch varen in de binnenvaart. BCTN, ENGIE, provincie Gelderland en Oost-NL zijn ook partners in dit project.
• We benutten mogelijkheden voor groene waterstof als deze zich voordoen en ondersteunen initiatieven voor waterstoftankstations op of in de omgeving De Grift, Bijsterhuizen en het Engie-terrein.

Er is sprake van een tekort in transportcapaciteit op het stroomnet. Dit zet druk op het in stand kunnen houden van een betrouwbare elektriciteitsvoorziening voor de huidige functies, op de ontwikkelambities en op verduurzamingsopgave van de gemeente. De schaarste speelt zowel in het hoogspanningsnet, als in de midden- en laagspanningsnetten:

• Schaarste op het hoogspanningsnet zorgt ervoor dat er sinds 2021 geen nieuwe aansluitingen voor grootschalige elektriciteitsopwek (zon en wind) mogelijk zijn. In oktober 2023 maakte TenneT bekend dat er in Gelderland geen extra stroomcapaciteit beschikbaar is voor nieuwe aanvragen van grootverbruikers, ingediend vanaf 17 november 2022. De verwachting van de netbeheerders is dat deze situatie aanhoudt tot 2029. Nieuwe aansluitingen voor kleinverbruik - zoals voor woningbouw - zijn in deze periode nog wel mogelijk, mits er aanvullende maatregelen komen voor de aanpassing van de netinfrastructuur en het beter benutten van de bestaande netcapaciteit. De netbeheerders werken deze maatregelen uit, in afstemming met provincie en gemeenten.
• Binnen de gemeente Nijmegen is het midden- en laagspanningsnet in de wijken zodanig belast dat forse investeringen door netbeheerder Liander, met toevoeging van trafostations en kabels, nodig zijn.

• De activiteit sluit aan bij de nog vast te stellen geactualiseerde Warmtevisie 2024 en Lokale Energie Strategie.

• De activiteit sluit aan bij de januari 2024 gesloten intentieverklaring met Liander voor samenwerking.
• De activiteit sluit aan bij het Masterplan Netcongestie 2024.
• De activiteit sluit aan bij de ambities van de Omgevingsvisie.

• De gemeente helpt Liander bij de uitbreiding van de infrastructuur voor elektriciteit binnen de gemeente.
• Samen met Liander en in afstemming met mede-overheden geven we uitvoering aan het gemeentelijk Masterplan Netcongestie.
• We zijn actief betrokken bij bovengemeentelijk prioriteitskeuzes voor investeringen in het energiesysteem de komende jaren - met buurgemeenten, in regioverband en op provinciaal niveau.
• Stimuleren van slimme oplossingen om de beschikbare netcapaciteit beter te benutten.

Wij beheren en onderhouden onze kapitaalgoederen (onder andere groen, wegen, verkeerslichten, openbare verlichting, bruggen/tunnels) om de huidige functie te borgen. Dit doen we door gestructureerd jaarlijks het onderhouds- en vervangingsprogramma op te stellen. De basis hiervoor is voldoen aan wet- en regelgeving, landelijke richtlijnen en normen. Hiermee borgen we veiligheid, de technische kwaliteit en voorkomen we kapitaalvernietiging. We maken dit programma met een horizon van ten minste 5 jaar. We kijken steeds verder vooruit om kostenstijgingen als gevolg van het ouder wordende areaal aan te zien komen. De beheerstrategie voor de verschillende kapitaalgoederen is vastgelegd in de jaarlijkse beheerplannen en is actueel.
We programmeren niet alleen vanuit de onderhouds- en investeringsbehoefte maar stemmen integraal af met de wijken, andere fysieke voorzieningen en onder andere met de gemeentelijke programma’s op het gebied van klimaatadaptatie, energietransitie en circulariteit. Hiermee leveren we zo goed mogelijk een bijdrage aan de bereikbaarheid van de stad, het woon-, leef- en vestigingsklimaat en andere doelen binnen onze programma’s.

• We zorgen voor passende en functionele bovengrondse- én ondergrondse fysieke voorzieningen vanuit de opgave van wijk en stad, zodanig dat:

• We het functioneel en veilig gebruik van de openbare ruimte borgen vanuit een risico gestuurde benadering, waar van toepassing op basis van landelijke normeringen.  
• We in woongebieden de nadruk leggen op een inrichting die aansluit bij toekomstige wensen op leven, spelen, bewegen en ontmoeten dichtbij de woning.
• We zoveel mogelijk anticiperen op de andere programma’s waaronder klimaat, energietransitie, circulariteit, mobiliteit en de gebiedsontwikkelingen.
• We bij de daadwerkelijke uitvoering oog hebben voor de wensen uit de wijk en participatie toepassen.
• Onze voorzieningen functioneel zijn en uitnodigen om gebruikt te worden.  

• We beheren en vernieuwen onze verhardingen, straten en pleinen sober en doelmatig.
• We beheren en onderhouden onze civiele constructies en tunnels.
• We beheren en onderhouden onze installaties.
• We beheren onze bomen conform het Nijmeegse Bomenbeleids- en beheerplan.
• We beheren en onderhouden ons groenareaal conform de nota Beplantingen en de nota Maaibeheer.
• We beheren en vernieuwen onze openbare verlichting.
• We beheren en vernieuwen ons straatmeubilair sober en doelmatig.
• We beheren en onderhouden onze havens en kades.
• We beheren en onderhouden waterobjecten zoals siervijvers, fonteinen, watergeefinstallaties en watertappunten.
• We onderhouden sport- en speelvoorzieningen en ontmoetingsplekken in de openbare ruimte. We inspecteren de kwaliteit van de speeltoestellen en valondergronden.
• We onderhouden en beheren onze stedelijke en wijkspeeltuinen en kinderboerderijen.
• We zorgen voor voldoende hondenvoorzieningen zoals hondenlosloopgebieden en/ of hondenuitlaatplaatsen (HUP’s) en onderhouden deze.
• We beheren onroerend goed dat bijdraagt aan de doelen van dit programma.

Toelichting

Gemeenten hebben de wettelijke zorgplicht voor de gescheiden inzameling en milieuhygiënische verwerking van huishoudelijk afval. Om hier invulling aan te geven is in Nijmegen een uitgebreide inzamelstructuur ontwikkeld. Hiermee ontzorgen we onze inwoners, behalen we een hoge mate van hergebruik en dragen we bij aan een schone stad. Dar NV voert deze activiteiten uit. In een jaarlijkse overeenkomst leggen we activiteiten vast waarbij we streven naar zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Gedurende het hele jaar werken we samen met Dar aan een continue verbetering en optimalisatie van de inzamelstructuur. We willen een circulaire stad zijn. Via ons opdrachtgeverschap willen we zorgen dat er verantwoord wordt omgegaan met grondstoffen. Dat doen we bijvoorbeeld in de Woondealgebieden en in de openbare ruimte. We voeren het nieuwe afvalbeleid uit waardoor nog meer huishoudelijk afval opnieuw kan worden gebruikt. In de binnenstad werken we samen met stakeholders en binnenstadondernemers bij het inzamelen en het scheiden van afvalstromen.

Criteria

• De inzamelfrequenties en -voorzieningen en de toegankelijkheid van de milieustraten worden uitgevoerd conform de afspraken zoals vastgelegd in de overeenkomst met Dar.
• Herbruikbare afvalstromen worden milieuhygiënisch zo hoogwaardig mogelijk verwerkt.
• De activiteit sluit aan bij het afvalbeleid ‘Creatief met afval’ en anticipeert op het nieuwe afvalbeleid.

Activiteiten

• We organiseren de gescheiden inzameling van onder meer restafval, gft, plastic+, oud papier, luiers, glas, textiel, kringloopgoederen, grof restafval en grof herbruikbare afvalstromen.
• We exploiteren milieustraten waar onze inwoners hun huishoudelijk afval gescheiden kunnen afgeven.
• We zetten in op een betere afvalscheiding en het tegengaan van verspilling door communicatie, educatie en de inzet van afvalcoaches. Waar nodig zetten wij in op handhaving.
• We beheren de Verordening Reinigingsheffingen en verzorgen de inning van de reinigingsheffing.
• We bieden Nijmeegse huishoudens de mogelijkheid één keer per jaar gratis het grofvuil aan huis op te laten halen door Dar.
• We beheren de NEDvang-gelden. Dit is een vergoeding die we ontvangen voor de inzameling van verpakkingsafval.
• In de binnenstad zien we toe op handhaving van het containerverbod.

Het Gemeentelijk Rioleringsplan Nijmegen (GRP) is het beleidskader voor onze taken op het gebied van afvalwater, hemelwater, oppervlaktewater en grondwater tot 2026. Vanuit dit GRP werken we verder aan de uitvoering van een van onze gemeentelijke watertaken. De hoofddoelen van onze wettelijke gemeentelijke watertaken zijn het beschermen van de volksgezondheid, bijdragen aan een leefbare woonomgeving en het beschermen van het milieu. De kaders van de wet bodembescherming ten aanzien van de grondwaterkwaliteit verdwijnen onder de omgevingswet. De provincie voert regie op de grondwaterkwaliteit op basis van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Grondwaterrichtlijn. De focus voor oppervlaktewater is om te voldoen aan de gestelde normen binnen de Kaderrichtlijn Water (KRW). De uitkomsten van de evaluatie Gemeentelijk Rioleringsplan Nijmegen 2017 – 2023 worden opgenomen in het nieuw op te stellen Water en Rioleringsprogramma conform het instrumentarium van de omgevingswet. In 2023 is gestart met een vervangingsgolf voor de kapitaalgoederen die 40-50 jaar geleden gebouwd zijn. De werkzaamheden voor de gemeentelijke watertaken liften mee met deze vernieuwingsgolf. Zo worden gebieden zoals kinderdorp Neerbosch, Spoortbuurt en de Kanunnikenbuurt opgepakt.  Voor Neerbosch-Oost, Winkelsteeg, Hatert en de Noord-Oostkanaalhavens hebben we samen met het Waterschap Rivierenland de waterbergingsopgaven bepaald, volgend uit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) voor een watersysteem dat klimaatbestendig is. De maatregelen die daaruit voortvloeien, pakken we zoveel mogelijk samen met gebiedsontwikkelingen op zoals Winkelsteeg/Kanaalzone en Kinderdorp Neerbosch.

• De activiteit valt binnen het Gemeentelijk rioleringsplan 2017 - 2023
• De activiteit sluit aan bij de Kaderrichtlijn Water

• We leggen infrastructuur en voorzieningen aan die behoren tot de gemeentelijke watertaken op nieuwe en bestaande bebouwing.
• We reinigen, inspecteren, beoordelen en voeren onderhoud uit en verbeteren hierdoor het functioneren van rioolstelsels of rioolsystemen.
• We ondersteunen de Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) bij de behandeling van vergunning, toezicht en handhaving (bijvoorbeeld lozingen).
• We voeren de maatregelen uit die voortvloeien uit het Nationaal Bestuursakkoord Water. Dit zijn maatregelen die uitvoering geven aan de grote wateropgave voor Nederland.
• We geven voorlichting en communiceren over een veilig en verantwoord gebruik van de voorzieningen via een waterservicepunt en zoeken samenwerking met de Bastei.
• We beheren de verordening rioolheffing en verzorgen de inning van de rioolheffing bij woningen en niet woningen.
• We beheren de verordening eenmalig rioolaansluitrecht, we verzorgen de inning van de riool aansluitrechten en realiseren de aangevraagde eenmalige rioleringsaansluitingen.
• We bewaken en communiceren in samenwerking met het waterschap over de waterkwaliteit van het stedelijke oppervlaktewater in het kader van de volksgezondheid.

• We onderzoeken of er aanvullend op het provinciale beleid, gemeentelijk beleid noodzakelijk is voor het bereiken van een acceptabele grondwaterkwaliteit in Nijmegen.