Tot de kapitaalgoederen in de openbare ruimte rekenen we de wegen, de civiele kunstwerken (bruggen, tunnels en viaducten), de openbare verlichting, de verkeersregelinstallaties, de riolering, het water en het groen en spelen. Voor het onderhoud van deze kapitaalgoederen begroten we in Nijmegen bij de programma’s Openbare ruimte en Bereikbaarheid in totaal circa € 39,4 miljoen per jaar. Onderhoud bestaat uit dagelijks onderhoud, groot onderhoud, technische vervanging en renovatie. De budgetten voor het onderhoud in de openbare ruimte zijn gedeeltelijk exploitatiebudgetten en gedeeltelijk investeringen.
Nota kapitaalgoederen
Conform het Besluit Begroting en Verantwoording moeten Gemeenten eens in de vier jaar een integrale nota over het onderhoud van de kapitaalgoederen opstellen en door de gemeenteraad laten vaststellen.
Het doel van deze nota is grip en sturing te bieden op de vervangingsbehoefte en investeringen van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte. E.e.a. op basis van de kwaliteit van de buitenruimte, de actuele onderhoudstoestand, aanwezige onderhoudsachterstanden, en middelen welke nodig zijn voor het onderhoud. De nota is daarmee ook de verantwoording naar bevoegd gezag.
Vooruitlopend op de nota 2025-2030, zijn in het Coalitieakkoord hiervoor extra middelen beschikbaar gesteld; Voor 2024 is € 2.3 miljoen beschikbaar, voor 2025 € 5 miljoen voor 2026 € 5 miljoen en voor 2027 € 5 miljoen.
Per beheergroep zoals wegen, openbare verlichtingen, spelen e.d. maken we een beheerplan waarbij we dagelijks onderhoud, groot onderhoud en vervangingen onderscheiden. De nota kapitaalgoederen geeft een doorkijk naar de benodigde investeringen op zowel korte als lange termijn. De doorkijk van de nota maakt het mogelijk om andere ambities zoals klimaatadaptatie, energietransitie, mobiliteit en overige grote opgaven in de wijken beter op elkaar af te stemmen. Technisch beheer maakt daarbij plaats voor ambitie-gestuurd beheer.
Op dit moment worden de benodigde investeringen en onderhoudsbudgetten in beeld gebracht. De huidige budgetten zijn nu ontoereikend om de aanwezige achterstanden weg te nemen en het huidige onderhoudsniveau te kunnen borgen. Gelet op de huidige bezuinigingen en de zeer beperkte investeringsruimte voor de komende jaren, zullen daarom aanvullende risicoscenario’s worden opgesteld alvorens de nota aan de Raad zal worden voorgelegd.
Onderhoudsplannen
Onder de programma's Openbare ruimte en Bereikbaarheid zijn verwijzingen opgenomen naar actuele documenten over onderhoud openbare ruimte.
Beleidskader
Eind 2023 liep de duur van de beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte' af. Deze beleidsnota bevatte de kaders waarin we een antwoord gaven op de maatschappelijke en economische ontwikkelingen: actief burgerschap, kostenbewustzijn, duurzaamheid en een terugtredende overheid. Deze onderwerpen zijn nog steeds actueel in onze werkwijze. In 2025 zal een beleidsnota voor het beheer van de openbare ruimte verschijnen. Voor de kapitaalgoederen zijn vooral de ontwikkelingen kostenbewustzijn en duurzaamheid van toepassing. Met gedifferentieerd en risico-gestuurd beheer sturen we op het niveau waaraan de kapitaalgoederen minimaal moeten voldoen. Om meer differentiatie mogelijk te maken, werken we met ‘wijkbudgetten’. Op die manier krijgen bewoners meer inspraak in het beheer en de inrichting van hun eigen woonomgeving. Risico-gestuurd beheer is gericht op optimale inzet van onze middelen. Daarvoor moeten we keuzes maken. Dat doen we door bij de te nemen onderhoudsmaatregelen steeds een afweging te maken tussen kosten, mogelijke risico’s en gewenste prestaties. We zoeken voor een nieuw beleidskader aansluiting bij de Omgevingsvisie.
Grote opgaven fysieke domein
Voor 2025 en verder stellen we in samenwerking met Stadsontwikkeling een gezamenlijke planning op voor de grote opgaven binnen het fysieke domein, met name op de gebieden van de energietransitie, klimaatadaptatie, vernieuwingsgolf, woningbouw en de mobiliteitsopgaven. We stemmen werkzaamheden zo veel als mogelijk op elkaar af, om op die manier kosten te besparen en overlast voor de inwoners te verminderen.
Financieel
De woningdichtheid van Nijmegen groeit de komende jaren en hierdoor verandert ook de openbare ruimte. Dit leidt tot een toename van de beheerkosten. Voor iedere opgeleverde woning nemen we daarvoor een bedrag op in de begroting. In 2025 leidt de areaaluitbreiding tot een structurele stijging van het onderhoudsbudget met
€ 317.000,-
Wegen en civiele kunstwerken
Beleidskader
Wegen vormt daarbij als “leading asset” het belangrijkste beheeronderdeel bij de vervangingen in de openbare ruimte waarbij andere beheeronderdelen zoals o.a. openbare verlichting en groen “meeliften”. In 2024/ 2025 zal een nieuwe meerjaren- en lange termijnplanning worden opgesteld. Daarbij wordt ook het achterstallige onderhoud nader in beeld gebracht. Herstel hiervan is echter zeer beperkt mogelijk vanuit de huidige budgetten. Verder herstel is afhankelijke van beschikbaar exploitatiebudget en aanvullende investeringen in de komende decennia.
Financieel
Het onderhoud van wegen en civiele kunstwerken begroten we in het programma Bereikbaarheid. In 2025 geven wij circa € 4,6 miljoen aan wegonderhoud en € 1,8 miljoen aan civiele kunstwerken uit. Daarnaast besteden we
€ 1,76 miljoen aan verkeersregelinstallaties en -voorzieningen. In het UPOR is opgenomen welke grote wegen we het komend jaar gaan aanpakken.
Openbare verlichting
Beleidskader
Voor openbare verlichting kennen we thans geen actueel beleidskader. We gaan door met het verduurzamen van de verlichting en de structurele vervanging per gebied van het oude kabelnet, armaturen en bijbehorende masten. Net als bij het beheeronderdeel wegen is echter sprake van een aanzienlijke achterstand. Het huidige tempo waarbij we jaarlijks 8-10 kilometer kabelnet vervangen is ontoereikend om de achterstand weg te nemen. Ook het vervangen van de masten en het vervangen van armaturen plaatsen we LED-verlichting vraagt de nodige aandacht.
Voor het onderhoud van de openbare verlichting heeft de gemeente Nijmegen in 2018 een tienjarig onderhoudscontract voor de OVL afgesloten met een marktpartij. Deze heeft daarmee de opdracht gekregen om voor een vast bedrag van in totaal € 15 mln. het OVL-areaal maximaal te verduurzamen, in een zo goed mogelijke conditie te brengen en tien jaar te onderhouden. Het onderhoud richt zich met name op (on)veiligheid, onderhoudbaarheid en functionaliteit van de installatie. Het contract voorziet in de basis niet in de vervangingsopgave.
Financieel
In 2025 geven we circa € 5,3 miljoen uit aan openbare verlichting. We begroten structureel € 2 ton per jaar voor het oplossen van storingen in het ondergronds kabelnet.
Infrastructuur voor de gemeentelijke watertaken
Beleidskader
Het Gemeentelijk Rioleringsplan Nijmegen (GRP) 2017-2023 is het beleidskader voor onze taken op het gebied van afvalwater, hemelwater, oppervlaktewater en grondwater. In 2025 wordt een nieuw plan opgesteld. Vanuit dit GRP werken we verder aan ons integraal beleid voor de uitvoering en duurzame ontwikkeling van onze gemeentelijke watertaken. De hoofddoelen van onze wettelijke gemeentelijke watertaken zijn het beschermen van de volksgezondheid, bijdragen aan een leefbare woonomgeving en beschermen van het milieu. We streven naar doelmatig beheer en duurzame ontwikkeling van de infrastructuur voor onze watertaken. We gaan aan de slag met de opstelling van een nieuw GRP/watertakenplan dat past binnen het op te stellen Omgevingsplan.
Financieel
De exploitatiebegroting voor de watertaken is onderdeel van het programma Openbare Ruimte. In 2025 besteden wij € 11,4 miljoen aan aanleg, onderhoud, vernieuwing en planvorming van infrastructuur en voorzieningen voor de uitvoering van onze watertaken. De lasten worden gedekt uit de rioolheffing. Sinds 2015 bekostigen we ook de kosten voor rente en afschrijving voor de uitbreidingsinvesteringen in de Waalsprong uit de rioolheffing.
Groen
Beleidskader
'Het ‘Bomenplan Nijmegen’ (2021), de ‘Uitvoeringsagenda Bomen 2021 – 2025, het ‘Handboek Stadsbomen’ 2009 (deze alleen nog voor wat betreft criteria en voorschriften kapvergunning en hoofdboomstructuur), 'De Groene Draad, kansen voor het Nijmeegse groen' (2007), de 'Bosbeheervisie' (2000), de Natuur(monumenten)visie Rijk van Nijmegen 2020-2038 ( Heumensoord) vormen ons uitgangspunt. Met deze plannen hebben we kaders voor de ruimtelijke ontwikkelingen en ecologische kwaliteit van groen, natuur en landschap. Daarmee ontwikkelen en bewaken we de groene elementen en de hoofdgroenstructuur van de stad. De klimaatverandering heeft een groot nadelig effect op het huidige bomenbestand. De lange droge periodes zorgen ervoor dat er veel bomen per jaar doodgaan die we moeten verwijderen en waarvoor we moeten herplanten. Dit is een aandachtspunt in de in ontwikkeling zijnde klimaatadaptatiestrategie.
Voor de planning van de werkzaamheden hanteren we het groenstructuurplan. Daarin hebben we de werkzaamheden om de groenstructuur in stand te houden en waar mogelijk te versterken opgenomen.
Voor het groenstructuurplan zetten we in 2025 de reguliere budgetten in. Er is een beperkt budget beschikbaar voor vervangingsonderhoud.
Financieel
We zetten in 2025 de reguliere budgetten voor het onderhouden van de bomen in. We besteden circa € 10,0 miljoen aan groenonderhoud. Er is een beperkt budget beschikbaar voor vervangingsonderhoud. We geven prioriteit aan nieuwe bomen met hoge kwaliteit in versteende wijken en gebieden in de bestaande stad. We zorgen voor een verbetering van de groeiplaatsen en benutten kansen om het ecologisch beheer verder te verbeteren.
Spelen
Om het spelen, bewegen en ontmoeten (overeenkomstig de Omgevingsvisie) te stimuleren, hebben we de ambitie om per wijk 1 of 2 groene, sociale knooppunten inrichten. Dit zijn plekken om te spelen, te bewegen en te ontmoeten voor mensen van 0 tot 100 jaar.
Daarnaast hebben we buurtspeelplekken en groene ontmoetingsplekken waar spelen voor de allerjongsten mogelijk is. De belangrijkste uitgangspunten hierbij zijn:
- Een groen sociaal knooppunt maakt Samenspelen mogelijk: 100 % welkom, 70% toegankelijk, 50% bespeelbaar.
- Natuurlijk spelen: dit betekent meer (speel-)groen en minder toestellen. Bij nieuwe plekken of bij herinrichting onderzoeken we of de locatie als een meer natuurlijke (speel)plek kan worden ingericht.
- We integreren spelen en ontmoeten in de openbare ruimte. De uitdaging is om op een slimme manier gebruik te maken van de openbare ruimte waarin kinderen worden gestimuleerd om samen te spelen en waarin ouderen elkaar kunnen ontmoeten.
- We betrekken bewoners waaronder met name kinderen bij de in te richten speelplekken.
Net als bij de beheeronderdelen wegen en openbare verlichting is bij spelen sprake van een aanzienlijke vervangingsopgave en daarmee investeringsbehoefte. De aanleg van nieuwe groene sociale knooppunten en vervanging van de huidige speelvoorzieningen is daarmee sterk afhankelijk van de beschikbare investeringsruimte in de komende jaren.
Financieel
In overleg met bewoners maken we de speelplekken groener om natuurlijk te spelen. Bij de herinrichting houden we zoveel mogelijk rekening met kinderen met een beperking. We streven er ook naar dat de speelplekken goede ontmoetingsplekken zijn voor oudere bewoners zodat jong en oud elkaar kunnen ontmoeten. Voor het onderhoud aan recreatieve sportvoorzieningen, speeltuinen en speelplekken is in totaal € 1,7 miljoen beschikbaar.